ΙΘΑΚΗ

Σα βγεις στον πηγαιμό για την Ιθάκη,

να εύχεσαι νάναι μακρύς ο δρόμος,

γεμάτος περιπέτειες, γεμάτος γνώσεις.

Τους Λαιστρυγόνας και τους Κύκλωπας,

τον θυμωμένο Ποσειδώνα μη φοβάσαι,

τέτοια στον δρόμο σου ποτέ σου δεν θα βρεις,

αν μέν’ η σκέψις σου υψηλή, αν εκλεκτή

συγκίνησις το πνεύμα και το σώμα σου αγγίζει.

Τους Λαιστρυγόνας και τους Κύκλωπας,

τον άγριο Ποσειδώνα δεν θα συναντήσεις,

αν δεν τους κουβανείς μες στην ψυχή σου,

αν η ψυχή σου δεν τους στήνει εμπρός σου.

Να εύχεσαι νάναι μακρύς ο δρόμος.

Πολλά τα καλοκαιρινά πρωιά να είναι

που με τι ευχαρίστησι, με τι χαρά

θα μπαίνεις σε λιμένας πρωτοειδωμένους·

να σταματήσεις σ’ εμπορεία Φοινικικά,

και τες καλές πραγμάτειες ν’ αποκτήσεις,

σεντέφια και κοράλλια, κεχριμπάρια κ’ έβενους,

και ηδονικά μυρωδικά κάθε λογής,

όσο μπορείς πιο άφθονα ηδονικά μυρωδικά·

σε πόλεις Aιγυπτιακές πολλές να πας,

να μάθεις και να μάθεις απ’ τους σπουδασμένους.

Πάντα στον νου σου νάχεις την Ιθάκη.

Το φθάσιμον εκεί είν’ ο προορισμός σου.

Aλλά μη βιάζεις το ταξείδι διόλου.

Καλλίτερα χρόνια πολλά να διαρκέσει·

και γέρος πια ν’ αράξεις στο νησί,

πλούσιος με όσα κέρδισες στον δρόμο,

μη προσδοκώντας πλούτη να σε δώσει η Ιθάκη.

Η Ιθάκη σ’ έδωσε τ’ ωραίο ταξείδι.

Χωρίς αυτήν δεν θά βγαινες στον δρόμο.

Άλλα δεν έχει να σε δώσει πια.

Κι αν πτωχική την βρεις, η Ιθάκη δεν σε γέλασε.

Έτσι σοφός που έγινες, με τόση πείρα,

ήδη θα το κατάλαβες η Ιθάκες τι σημαίνουν.

                    Κωνσταντίνος Καβάφης (29 Απριλίου 1863 - 29 Απριλίου 1933)

Είναι ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες ποιητές της σύγχρονης εποχής. Ο Κωνσταντίνος Καβάφης γεννήθηκε στις 29 Απριλίου 1863 στην Αλεξάνδρεια, όπου οι γονείς του, εγκαταστάθηκαν εγκαταλείποντας την Κωνσταντινούπολη το 1840.

Η γλώσσα και η στιχουργική μορφή των ποιημάτων του Καβάφη ήταν ιδιόρρυθμες και πρωτοποριακές για την εποχή. Τα βασικά χαρακτηριστικά τους είναι: η ιδιότυπη γλώσσα, ένα μείγμα καθαρεύουσας και δημοτικής, με ιδιωματικά στοιχεία της Κωνσταντινούπολης. Εξαιρετικά λιτός λόγος, με ελάχιστα επίθετα, ουδέτερη γλώσσα, σχεδόν πεζολογική, μακριά από τις ποιητικές συμβάσεις της εποχής. Ιδιαίτερη σημασία δίνει στα σημεία στίξης τα οποία παίζουν ρόλο για το νόημα του κειμένου ή λειτουργούν ως οδηγίες απαγγελίας.

Η Ιθάκη είναι ένα διδακτικό ποίημα, γραμμένο σε δεύτερο πρόσωπο για να γίνεται εντονότερη η αίσθηση της παραίνεσης του ποιητή προς τον αναγνώστη. Με τη χρήση του δεύτερου προσώπου το ποίημα δημιουργεί ένα κλίμα αμεσότητας στον αναγνώστη ο οποίος αισθάνεται πως το κείμενο απευθύνεται στον ίδιο. Το ποίημα γράφτηκε το 1910 και δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά το 1911 και ανήκει στα φιλοσοφικά ποιήματα του Καβάφη, το οποίο περικλείει όμως και διδακτική πρόθεση. Έχει τη μορφή διδακτικού μονολόγου που μπορεί να διαβαστεί και ως εσωτερικός μονόλογος ''εις εαυτόν''.

Ο ίδιος ο Καβάφης για το ποίημα λέει : Το νόημα του ποιήματος είναι απλούν και σαφές: Ο άνθρωπος εις την ζωήν του επιδιώκων ένα σκοπόν (την Ιθάκη) αποκτά πείραν, γνώσεις, και ενίοτε αγαθά ανώτερα του σκοπού καθεαυτόν. Κάποτε δε την Ιθάκη, όταν φθάνει εις το τέρμα των προσπαθειών του, την ευρίσκει πτωχικήν, κατωτέραν των προσδοκιών του.

Από το σχόλιο του ίδιου του ποιητή προκύπτει ότι η Ιθάκη είναι ένα σύμβολο που συμβολίζει το σκοπό που θέτει ο κάθε άνθρωπος στη ζωή και στον οποίο προσπαθεί να φτάσει. Τελικά, εκείνο που αξίζει δεν είναι προορισμός αλλά το ταξίδι. Όλα τα εμπόδια που καλείται να ξεπεράσει ο ταξιδευτής ουσιαστικά πηγάζουν από τον ίδιο του τον εαυτό. Ο ψυχισμός του ανθρώπου παίζει σημαντικό ρόλο για την εξέλιξη της ζωής του. Όσα θέτουμε σαν εμπόδια στον εαυτό μας, μας εμποδίζουν να γευτούμε τις χαρές της ζωής, τις λύπες της, μας κρατούν με παρωπίδες και δεν μας αφήνουν να ζήσουμε την ζωή. Πάντα στο μυαλό μας πρέπει να έχουμε τον στόχο-σκοπό που έχουμε θέσει, χωρίς όμως να βιαζόμαστε να τον κατακτήσουμε. Όταν πλέον τον έχουμε κατακτήσει μπορεί να μας φανεί ''φτωχός'' άνευ σημασίας, όμως οι εμπειρίες και οι γνώσεις που έχουμε κερδίσει τον κάνουν σημαντικό. Σημασία έχει να μαθαίνουμε, να απολαμβάνουμε, να ζούμε, σημασία έχει το ταξίδι.