Θετική ψυχολογία σε καιρούς οικονομικής κρίσης

Δρ Θελερίτης Χρήστος

Ψυχίατρος-Ψυχοθεραπευτής

Επικοινωνία: ctheleritis@gmail.com; www.mindbodymed.gr

Αναδημοσίευση από το www.tsemperlidou.gr

Ανέκαθεν οι άνθρωποι επιδίωκαν να είναι χαρούμενοι, ευτυχισμένοι. Με τον όρο ευτυχία, οι ψυχολόγοι με ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τα θετικά συναισθήματα (εξειδικευμένοι στη Θετική Ψυχολογία), εννοούν την υποκειμενική αίσθηση του ευ ζην -το οποίο συνεπάγεται σχετική απουσία αισθημάτων θυμού, θλίψης και φόβου αλλά και αίσθημα πληρότητας που έχει το άτομο για το βίο που διάγει.

Πρώτα οι αρχαίοι Έλληνες με τις διάφορες φιλοσοφικές σχολές προσπάθησαν να βρουν το τρόπο με το οποίο οι άνθρωποι μπορούσαν να βρουν την ευτυχία και την ολοκλήρωση. Ο Αριστοτέλης πίστευε πως η ευτυχία (ευδαιμονία) επιτυγχάνεται όταν ο άνθρωπος αναγνωρίσει τον πραγματικό του εαυτό και ενεργεί σύμφωνα με τις αρετές του.

Ο Seligman στη δεκαετία του’90 εισήγαγε τον όρο «μαθημένη αισιοδοξία». Αναφέρει πως η αισιοδοξία είναι το έμφυτο χαρακτηριστικό των περισσοτέρων χαρούμενων ανθρώπων, και ανακάλυψε με τις μελέτες του πως η αισιοδοξία μπορεί να καλλιεργηθεί στο μυαλό των ανθρώπων αν αυτοί διδαχτούν να αμφισβητούν τις αρνητικές τους σκέψεις και μάθουν να εκτιμούν τα προτερήματά τους.

Μάλιστα, η «θετική» ψυχολόγος Sonia Lyubomirsky υπολόγισε πως το αίσθημα ευτυχίας κληρονομείται σε βαθμό 50%, ένα ποσοστό 40% βρίσκεται κάτω από τον έλεγχό μας και μπορεί να επηρεαστεί από τη θετική σκέψη, ενώ ένα τελικό 10% εξαρτάται από τις επικρατούσες συνθήκες (αντίξοες ή θετικές περιστάσεις).

Η σημερινή κατάσταση που επικρατεί στη χώρα μας δεν αφήνει πολλά περιθώρια για θετικά συναισθήματα και αισιοδοξία. Παρόλα αυτά πρέπει να έχουμε κατά νου πως οι άνθρωποι με θετική σκέψη τείνουν να βλέπουν τη κάθε δυσκολία ως εφαλτήριο για μία καινούργια αρχή, χρησιμοποιούν για αυτό τις διαπροσωπικές τους ικανότητες (το κοινωνικό περίγυρο που τους υποστηρίζει), διακρίνουν πρακτικούς τρόπους επίλυσης των προβλημάτων τους, είναι πιο αποτελεσματικοί στο να βρίσκουν εναλλακτικές λύσεις σε ό,τι τους απασχολεί, και μπορεί ακόμα και να προβλέπουν κάποιες φορές τις επερχόμενες δυσκολίες και να τις αντιμετωπίζουν εν τη γενέσει τους. Επομένως, η θετική ψυχολογία μπορεί να βοηθήσει τον άνθρωπο να είναι πιο αποτελεσματικός, αλλά χρειάζεται να είναι κανείς δραστήριος και ενεργητικός.

Τα θετικά συναισθήματα και ειδικά το αίσθημα ευτυχίας φαίνεται από μελέτες πως συμβάλλουν στη μείωση του στρες, στη μακροζωία, και στην εν γένει πρόληψη δυσάρεστων συμβάντων τόσο για τη σωματική όσο και ψυχική μας υγεία.

Αρετές όπως το να είμαστε ευγνώμονες για όσα έχουμε, η ελπίδα το ότι μπορούμε να ξεπεράσουμε εμπόδια και τα σχέδια μας να στεφθούν με επιτυχία, η ζωντάνια και η περιέργεια για το καινούργιο, όπως και η αγάπη φαίνεται να είναι σε μεγάλο βαθμό συνδεδεμένες με την ευτυχία.

Οι Seligman και Peterson προτείνουν την ύπαρξη έξι αρετών-προτερημάτων που φαίνεται να βρίσκονται σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό σε όλους τους ανθρώπους: σοφία, θάρρος, ανθρωπιά, δικαιοσύνη, εγκράτεια και υπερβατικότητα.

Η σοφία αναφέρεται σε διανοητικές ικανότητες που έχει ο άνθρωπος. Το θάρρος-κουράγιο θα βοηθήσει το άτομο να επιτυγχάνει σε στόχους που θέτει. Η ανθρωπιά αφορά σε διαπροσωπικές δυνατότητες που έχει το άτομο και σχετίζεται με τη κοινωνική / συναισθηματική νοημοσύνη, την αγάπη και τη καλοσύνη. Η δικαιοσύνη αφορά στην ύπαρξη και τήρηση κοινωνικών και αστικών κανόνων που βοηθούν στην οικοδόμηση μίας υγιούς κοινωνίας και σχετίζονται με ομαδική δουλειά, εντιμότητα. Η εγκράτεια πάλι βοηθά το άτομο να αποφεύγει πειρασμούς και σχετίζεται με τη συγχώρεση, την ταπεινοφροσύνη και μετριοφροσύνη, τον αυτοέλεγχο, τη σωφροσύνη. Η υπερβατικότητα πάλι συσχετίζεται με την εκτίμηση του κάλους/ ομορφιάς, τη πνευματικότητα, το πόσο ευγνώμονες είμαστε για όσα έχουμε, την ελπίδα και το χιούμορ.

Η αναγνώριση από το άτομο των προτερημάτων που έχει σε μεγαλύτερο βαθμό αλλά και η χρήση τους στη καθημερινή ζωή μπορεί να συμβάλλει στην επίτευξη της ολοκλήρωσης.

Φωτό από: www.freedigitalphotos.net