ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΑΡΙΣΤΕΡΟΧΕΙΡΩΝ

Ένας στους 10 ανθρώπους είναι αριστερόχειρας, ενώ οι άνδρες έχουν μιάμιση φορά περισσότερες πιθανότητες να είναι αριστερόχειρες από ότι οι γυναίκες. Υπάρχουν πολλές θεωρίες σχετικά με τα αίτια της αριστεροχειρίας. Αυτή που μάλλον επικρατεί είναι εκείνη που λέει πως είναι θέμα γονιδίων. Ο λόγος δηλαδή που κάποιοι από εμάς είναι αριστερόχειρες ενώ κάποιοι άλλοι δεξιόχειρες είναι ο ίδιος για τον οποίο κάποιοι από εμάς έχουν πράσινα μάτια ενώ κάποιοι άλλοι καστανά. Το να είναι κανείς αριστερόχειρας σημαίνει πως ο δεξιός λοβός του εγκεφάλου του "υπερισχύει" έναντι του αριστερού. Και αυτό γιατί το σώμα μας δέχεται εντολές από τον εγκέφαλο "χιαστί", δηλαδή η δεξιά πλευρά του σώματος από το αριστερό ημισφαίριο ενώ η αριστερή πλευρά του σώματος από το δεξί ημισφαίριο του εγκεφάλου. Μελέτες έχουν δείξει ότι η προτίμηση προς το αριστερό χέρι έχει έμμεσες επιπτώσεις στη ζωή ενός ατόμου. Οι αριστερόχειρες συχνά υπερ-αντιπροσωπεύονται σε περιοχές δραστηριοτήτων που εξαρτώνται από ικανότητες οι οποίες εξυπηρετούνται από το δεξί ημισφαίριο, όπως η αρχιτεκτονική, η εφαρμοσμένη μηχανική, η μουσική, οι πλαστικές τέχνες κ.α. Αυτό ίσως βασίζεται στο γεγονός ότι το αριστερό ημισφαίριο έχει ένα χαρακτήρα ακουστικο-λεκτικό ενώ το δεξί οπτικό. Το ότι υπάρχουν περισσότεροι δεξιόχειρες από ότι αριστερόχειρες οφείλεται απλά στο ότι το αριστερό ημισφαίριο του εγκεφάλου υπερισχύει πιο συχνά από ότι το δεξί. Αυτό το φαινόμενο δεν δικαιολογεί με κανέναν τρόπο την αμφισβήτηση που έχει παρατηρηθεί στο παρελθόν για τους αριστερόχειρες. Πρέπει ακόμη να τονιστεί ότι η θεωρία που ήθελε τους αριστερόχειρες να ζουν λιγότερα χρόνια από τους άλλους ανθρώπους όπως και διάφοροι μύθοι θρησκευτικής και μη προέλευσης, δεν έχουν καμία επιστημονική υπόσταση και χρησιμεύουν μόνο ως παραδείγματα μη επιστημονικής έρευνας και μισαλλόδοξης φαντασίας. Σε παλαιότερες κοινωνίες οι αριστερόχειρες πιέζονταν από πολύ μικρή ηλικία για να πάψουν να χρησιμοποιούν το αριστερό τους χέρι με τρόπους που σήμερα μόνο πολιτισμένους δεν θα τους χαρακτήριζε κανείς. Αυτό βέβαια σήμαινε πολύ σκληρή προσπάθεια από την πλευρά των παιδιών αλλά και των γονιών τους και στις περισσότερες περιπτώσεις είχε αρνητικά αποτελέσματα. Το παιδί ένοιωθε μη αποδεκτό από την οικογένεια και το σχολείο (αφού αντιμετώπιζε μεγαλύτερη δυσκολία στο να γράψει με το δεξί χέρι από τους συμμαθητές του) με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Ευτυχώς τα πράγματα σήμερα έχουν αλλάξει. Οι διάφορες δεισιδαιμονίες που σχετίζονταν με τους αριστερόχειρες στο παρελθόν έχουν εκλείψει, τουλάχιστον στις δυτικές χώρες. Στους αριστερόχειρες αποδίδονται διάφορα χαρακτηριστικά όπως ισχυρή μνήμη, κατασκευαστική ικανότητα, πρακτική σκέψη, καλλιτεχνική φύση κλπ. Αυτά έχοντας επιστημονική - ή έστω στατιστική - βάση και όντας θετικά έχουν βοηθήσει σημαντικά μέσα από τα χρόνια στην απόπεριθωριοποίηση της αριστεροχειρίας. Ωστόσο εξακολουθούν να είναι αρκετά ώστε να προσδίδουν στους αριστερόχειρες μια ξεχωριστή ταυτότητα: αυτή του ξεχωριστού ανθρώπου. Παρόλο που η αριστεροχειρία έχει πάψει να θεωρείται ελάττωμα. Ο κόσμος μας είναι φτιαγμένος έτσι ώστε να εξυπηρετεί κυρίως την πλειοψηφία του παγκόσμιου πληθυσμού, δηλαδή τους δεξιόχειρες. Αυτό ισχύει για πάρα πολλά αντικείμενα γύρω μας, από τα απλά (ψαλίδια-μαχαίρια) ως τα τεχνολογικά εξελιγμένα (δημόσια καρτοτηλέφωνα). Αυτός είναι και ο λόγος που οι αριστερόχειρες συχνά θεωρούνται "αδέξιοι" (και δικαίως, αν το δει κανείς ετυμολογικά!). Αυτό που συμβαίνει στην πραγματικότητα είναι ότι οι αριστερόχειρες πρέπει πάντα να προσαρμόζονται σε έναν κόσμο σχεδιασμένο για δεξιόχειρες. Η αριστεροχειρία δεν είναι αναπηρία και δεν αποτελεί περιορισμό! Αντίθετα, είναι μια ιδιαιτερότητα η οποία αν συνδυαστεί με άλλες κλίσεις και ταλέντα μπορεί να βοηθήσει ώστε πραγματικά να αναδειχθεί ένας άνθρωπος. Οι διάσημοι τενίστες John McEnroe και Bjorn Borg αποτελούν την απόδειξη. 

ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ

Υπάρχουν αρκετοί λαϊκοί όροι που χρησιμοποιούνται για να υποδηλώσουν ένα αριστερόχειρα, όπως «ζερβοχέρης /-έρα / -έρικο», «ζερβός» (και «ζερβής»), κ.ά.. ("southpaw" στα αμερικανικά αγγλικά). Μερικοί από αυτούς είναι απλώς ουδέτερες λέξεις της καθομιλουμένης, αλλά οι περισσότεροι είναι μειωτικοί ή και προσβλητικοί, είτε ως συνδηλώσεις, είτε ετυμολογικά. Π.χ. η παραπάνω λέξηζερβός ετυμολογείται από το «ζαρβός» και αυτό από το «ζαβός» = στρεβλός, λοξός, ανάποδος, ανάπηρος, ιδιότροπος. Σε πιο λόγια γλώσσα, τα πράγματα δεν διαφέρουν: οι λόγιες αγγλικές λέξεις sinistral και sinistrality, συνώνυμες των «αριστερόχειρας» (left-handed) και «αριστεροχειρία» (left-handedness), προέρχονται από τη λατινική sinestra = αριστερός, από την οποία ετυμολογείται και η αγγλική λέξη sinister = δυσοίωνος, μοχθηρός, απαίσιος, απειλητικός.  Η χειραψία με το αριστερό χέρι είναι σημείο ελλείψεως σεβασμού. Στην εβραϊκή γλώσσα και σε άλλες αρχαίες σημιτικές και μεσοποτάμιες γλώσσες, ο όρος «χέρι» ήταν σύμβολο ισχύος. Το αριστερό χέρι συμβόλιζε τη δύναμη ταπεινώσεως της κοινωνίας και υποδήλωνε μεταφορικά την κακοτυχία, το φυσικό κακό ή τη θεϊκή τιμωρία. Αυτή η μεταφορική χρήση επεβίωσε της αρχαιότητας και ενσωματώθηκε στον Χριστιανισμό, από τους πρώτους Δυτικούς θεολόγους όπως τον Αμβρόσιο μέχρι νεότερους Προτεστάντες θεολόγους όπως τον Καρλ Μπαρθ για την απόδοση του φυσικού κακού στον Θεό, στην ερμηνεία της παντοδυναμίας του. Το σημείο του Σταυρού γίνεται από τους Χριστιανούς με το δεξί χέρι, ενώ οι αναφορές στην Ιερά Παράδοση είναι για την «παντοδύναμον Δεξιάν»του Κυρίου. Η σύγχρονη ιταλική λέξη sinistra σημαίνει ταυτόχρονα δυσοίωνος/μοχθηρός και αριστερός. Η ισπανική siniestra έχει επίσης τις ίδιες σημασίες, αν και η σημασία «αριστερός» έχει εξασθενήσει και εκφράζεται συνήθως με τη λέξη izquierda , μια βασκική λέξη που επεκτάθηκε και στα πορτογαλικά. Στα πορτογαλικά η συνηθέστερη λέξη για τον αριστερόχειρα, canhoto, παλαιότερα σήμαινε τον διάβολο. Επιπλέον, στα αγγλικά, η έκφραση "To have two left feet" (= «έχω δύο αριστερά πόδια») χρησιμοποιείται για να δηλώσει αδεξιότητα στο ποδόσφαιρο ή στον χορό. Αντίστοιχες είναι η ολλανδική έκφραση "twee linkerhanden hebben", η ισπανική "tener dos pies izquierdos", η γερμανική "zwei linke Hände haben", η βουλγαρική "dve levi ratse", η γαλλική "avoir deux mains gauches" και η τσεχική "Mít obě ruce levé" (= «έχω δύο αριστερά χέρια»), όλες σημαίνουν «είμαι αδέξιος». Σε πιο ιδιωματικές φράσεις, η γερμανική "mit dem linken Fuß aufgestanden sein", η ισπανική "levantarse con el pie izquierdo" και η γαλλική "s'être levé du pied gauche" (= «σηκώθηκα με το αριστερό πόδι») σημαίνουν ότι κάποιος έχει μια κακή μέρα και τα κάνει όλα λάθος ή ανεπιτυχώς.

Αριστεροχειρία και ευφυΐα

Στο βιβλίο του Right-Hand, Left-Hand, ο Κρις Μακμάνους του Πανεπιστημίου του Λονδίνου (University College London) υποστηρίζει ότι η αναλογία των αριστερόχειρων αυξάνεται και ότι οι αριστερόχειρες ως ομάδα έχουν διαχρονικά «δώσει» ένα άνω του μέσου όρου ποσοστό ανθρώπων με υψηλές επιδόσεις. Γράφει ότι οι εγκέφαλοι των αριστερόχειρων είναι δομημένοι διαφορετικά, με τρόπο που διευρύνει το φάσμα ικανοτήτων τους, ενώ τα γονίδια που ευθύνονται για την αριστεροχειρία ρυθμίζουν και την ανάπτυξη των γλωσσικών κέντρων του εγκεφάλου.

Ο Μακμάνους γράφει ακόμα ότι η αύξηση του αριθμού των ανθρώπων που προσδιορίζονται ως αριστερόχειρες κατά τον εικοστό αιώνα θα μπορούσε να οδηγήσει σε μία αντίστοιχη διανοητική πρόοδο και πολύ περισσότερες ιδιοφυΐες στα Μαθηματικά, στις Καλές Τέχνες και στον αθλητισμό. 

Το δεξί ημισφαίριο, που κυριαρχεί στους περισσότερους αριστερόχειρες, θεωρείται το ημισφαίριο της φαντασίας και της διαίσθησης, ενώ το αριστερό ημισφαίριο, που είναι κυρίαρχο στους δεξιόχειρες, είναι το ημισφαίριο της λογικής και της αναλυτικής σκέψης. Οι ειδικοί εικάζουν ότι ένα πιο «ισχυρό» δεξί ημισφαίριο σχετίζεται με μεγαλύτερη κλίση σε δεξιότητες που απαιτούν φαντασία και σύνθεση, όπως π.χ. η μουσική και η ηθοποιία, αλλά και η αρχιτεκτονική. Ίσως γι’ αυτό πολλοί αριστερόχειρες διακρίνονται σε αυτούς τους τομείς.

ΠΗΓΕΣ : www.aristeroxeiras.gr, www.wikipedia.org, www.vita.gr,